feb 14 2011
10 veelvoorkomende, lullige tekstuele instinkers
Zullen we een NL-variant v 10 Words You Need to Stop Misspelling ( http://bit.ly/8MhwXT ) maken? Goed idee vonden twittervrienden TotalDutch, GraficusErectus, goedbeterbas, engelsebrief, MariaBalkenende, guireijn, PetervanVleuten, Lizaatje, fox1966, IngridRuesink, NL_Davidii, Taalsmederij, EJPol, machielvzanten, johankoning, DeVerzinner, CarmelitaSerkei, KimRijsdijk, RenskeHolwerda, MyrnavB, jantien010, harrietmessing, aimarieke en TaalSchat.
Â
De suggesties stroomden binnen:
Â
grote/grootte
te allen tijde / ten alle tijden
groter als/dan
condulances / condoleances
wildgroei aan d/t-fouten.
analen (=annalen)
hen/ hun
gebeurt/ gebeurd
hun doen/ zij doen
lijden/leiden
platform/platvorm
woorden met/zonder spatie
reeël / reëel / reeel
Henk’s / Henks
kennen/kunnen
te veel ipv teveel
peiler/pijler, locatie/lokatie, per se, in spe
wat/dat
een aantal mensen … dat/die
verrassing
acquisitie?
‘sowieso’
piama/pyama
mond-tot-mond reclame / mond-op-mond
interview/intervieuw
faillissement, millimeter
na aanleiding van / naar aanleiding van
seks / sex, barbeque / barbecue
accessoires
enigste / enige
zich irriteren / zich ergeren
geëmaild vs ge-e-maild
Naar wens aan te vullen met de lijsten van notoire struikelblokken samengesteld door de Taaladviesdienst (meest bekeken adviezen op hun site, meest gestelde telefonische vragen en nog 3000 dictee-instinkers).
Â
Hoe die waslijst nu terug te brengen naar 10 woorden?
Â
Ik heb een aantal criteria bedacht om op ‘ons’ postertje te komen.
Â
– Uiteraard is het prettig als het veelvoorkomende, lullige fouten zijn. Fouten die je nooit meer hoeft te maken als je één keer uitgelegd krijgt hoe het zit.
Â
– Antipathie tegen modeverschijnselen als ‘me moeder’, ‘ hun hebben’, vaagtaal en onjuist gebruik van spaties wil ik ook niet teveel invloed laten hebben op de uiteindelijke lijst: daar hebben we al andere taalridders voor.
Â
– Het moeten woorden zijn waar je instinkt: bij ‘accessoires’ en ‘feuilleton’ is de schrijver meer op zijn hoede dan bij het woord e-mail. Het liefst zijn het dus eenvoudige woorden die minder uitlokken om eens te kijken in een woordenboek.
Â
– De woorden of de onderliggende spellingkwesties mogen niet teveel (of was het nu te veel?) uitleg behoeven: het moet wel een leuke poster worden natuurlijk.
Â
– Als de foutieve variant ook nog een andere betekenis heeft in plaats van alleen maar fout te zijn, is dat een mooie bonus (zoals bij e-mail versus email). Maakt het tekenen van een plaatje erbij straks ook een stuk makkelijker.
Â
– Ik streef naar een sympathiek lijstje. Kwesties die de moeite zijn om een vriend eens op te attenderen, zonder dat je overkomt als een betweterige, mierenneukerige taalzendeling.
Â
Voorlopige toptien
Â
Onderstaande woorden zijn wat mij betreft de kanshebbers:
– E-mail / email, geëmaild / ge-e-maild
– Mond-tot-mond / mond-op-mond
– Er naar uit zien / ernaar uitzien (er van uit gaan / ervan uitgaan)
– Henk’s / Henks
– Locatie product bureau / lokatie produkt buro
– Er veranderd gebeurd ontwikkeld / er verandert gebeurt ontwikkelt
– Teveel / te veel
– Seks / sex
– Sowieso
– Een aantal die / een aantal datÂ
Â
Op de resevebank heb ik nog ‘Groter als / groter dan / 2x zo groot als’ zitten, hoewel mensen die dat verkeerd zeggen waarschijnlijk al genoeg de oren gewassen worden. Ook overweeg ik nog ‘professioneel’ of ‘ intelligent’ toe te voegen (omdat dat woorden zijn die juist heel grappig zijn om verkeerd te schrijven). En ik twijfel nog over barbecues, pyjama’s en interviews.Â
Â
Tot zover mijn voorzet. Welke zie ik over het hoofd? Of welke mag volgens jou beslist niet ontbreken? Laat maar weten, dan kennen we verder!
” hoewel mensen die dat verkeerd zeggen waarschijnlijk al genoeg de oren gewassen worden.”
Wordt. Instinker nummer 11, zullen we maar zeggen.
Ha Tim,
Leuk idee en ik kan me goed vinden in deze voorzet. Sommige van de woorden die je noemt, moet ik zelf soms ook even opzoeken. Persoonlijk vind ik Henk’s of Henks niet zo erg (mag dat als tekstschrijver?). Per se wordt ook vaak verkeerd gespeld, als persé. En zelf vind ik abonnement ook een lastig woord (abbonnement).
Ik ben benieuwd naar de reacties van de anderen!
Groet,
Maria
Nog een criterium: woorden waar je als tekstschrijver zelf ook wel eens ingestonken bent, of die je moet opzoeken. Klopt wat mij betreft voor bovenstaand lijstje!
Alleen Henk’s / Henks, gebeurd / gebeurt, en seks / sex zijn te makkelijk. Per se en abonnement vind ik goeie aanvullingen.
Nog eentje: baby’s / babies.
Leuke top 10! En leuke aanvullingen. Nu gebruik ik de volgende woorden niet vaak (iemand anders wellicht?), maar wat te denken van leeuweriken/leeuwerikken, monnikken/monniken?
En hoe vaak lees je niet ergens dat er een ‘verassing’ op het programma staat….
Zijn of haar. Wat beter is, wil er vaak niet in, want ‘zijn’ zou zo onvriendelijk klinken. En: “we hebben het vorig jaar ook zo gedaan”. Dus wordt het al heel gewoon dat je artikeltjes en jaarverslagen leest waarin het (!) bedrijf ‘zonder aantoonbaar vrouwelijk component in de bedrijfsnaam’ het heeft over ‘haar’ werknemers…
Nog zo’n fout: kijk eens / kijk is. Aarrgghh
Ik ga voor ‘mond-tot-mond/mond-op-mond’. Met ‘een aantal die/een aantal dat’ als goede tweede :-)
Wat vaak misgaat: heel / hele, als in hele grote bloemkolen.
Verder een hele goede aktie ;)
Niet echt een spellingsfout, maarrrr…. als ‘een aantal die / een aantal dat’ erin mag, dan zeker ook: ‘de media zegt / de media zeggen’!
Had iemand de ‘vicieuze cirkel / visuele cirkel’ al gemeld? Gisteren nog op tv…
Tip: ‘hoe je het ook went of keert’ (moet natuurlijk zijn: wendt of keert)
Als we zo doorgaan worden het straks twee posters! (niet dat dat de bedoeling is ;-)
@Lalalianne: ook als je mensen opvat als meervoud ipv als enkelvoud?
@Jaap: die viel mij ook op, de betreffende persoon gaat het met onze poster in wording alleen niet redden, vrees ik… ;-)
@Iedereen tot dusver: dank voor bijdragen en Retweets!
Ik ga een ontwerper zoeken,
T
‘Verassing’ is wel een goeie, dat kun je ook wel lekker visualiseren, denk ik ;)
Mond-tot-mondreclame (aan elkaar geschreven) naast mond-op-mondbeademing. Daar stem ik voor! Ik verheug me op de illustratie.
En over de ‘mensen’ (zie ook @lalalianne): die figureren in jouw zin als meewerkend (of belanghebbend) voorwerp. Vergelijk maar met die klassieke zin die ik vaak niet uitgelegd krijg aan cursisten: ‘De reizigers wordt verzocht de trein te verlaten’. In de actieve zin is-ie wel weer te begrijpen als meewerkend voorwerp: wij verzoeken de reizigers de trein te verlaten – wij wassen mensen die dat verkeerd zeggen de oren. Tot zover de grammaticale exercitie.
Schrijf mij intussen maar vast in voor die poster.
Waar zouden we zijn zonder de trein: heldere uitleg Maria, merci! Wel onbegrijpelijke materie voor normale stervelingen overigens. Is het nu ‘Die mensen die de oren gewassen worden door bepaalde lieden’, of ‘Die mensen die de oren gewassen wordt door bepaalde lieden’?
Mooie top 10! Zeer herkenbaar. Nog eentje: niveau’s i.p.v. niveaus.
Ik irriteer me er bont en blauw aan, net als me moeder.
Ondermeer ipv ‘onder meer’ is met bijna een miljoen pagina’s op internet wellicht ook nog een kanshebber?
Hoi Tim,
Er zijn natuurlijk erg veel voorbeelden te verzinnen. Een fout die in jouw (en mijn) vak regelmatig terugkeert is: ‘zoekmachine vriendelijk’. Sowieso (see what I did there?) mis ik in de lijst een voorbeeld van onjuist spatiegebruik:
– Lange afstandsloper
– Lange termijnplanning
– enzovoort
Leuk artikel!
Groet,
Wim.
Volgens mij worden bovengenoemde oren wel degelijk gewassen, trouwens. Die vieze oren zijn namelijk zélf het onderwerp van de zin. Dat de mensen meewerkend voorwerp zijn, doet verder niet ter zake. “De mensen van wie de oren gewassen worden.” De vermeende instinker was hier dus geen instinker en daarmee dus juist wel weer een instinker voor Lalalianne.
Zelf vind ik spaties in bijvoorbeeld ‘ervan’, ‘te veel’ en ‘bovenop’ inderdaad erg lastig. Soms ga ik zo ver dit soort uitdrukkingen maar gewoon te vermijden. Ook blijf ik moeite houden met enkele en dubbele medeklinkers, zoals in abonnement inderdaad, of in onmiddellijk en graffiti/grafitti. Die laatste heb ik eens een hele folder lang consequent verkeerd gespeld. Helaas kwamen we daar pas achter toen het ding al hoog en breed gedrukt was. En het erge is, ook nu heb ik het wéér moeten opzoeken (2f1t).
Meldt u aan voor onze nieuwsbrief!
Wordt lid!
Zie je nog zo vaak.
Het woord ‘ge-e-maild’ zou wat mij betreft omgezet mogen worden naar ‘geëmaild’, wat gezien onze taallogica een veel logischer manier van opschrijven is. En mooier ook. Andere mogelijkheid: voortaan alleen ‘mail’ gebruiken, met als vervoeging ‘gemaild’.
En ook het woord e-mail, ik vind het onzin dat miljoenen Nederlanders dagelijks honderden streepjes moeten intikken, omdat er een kleine niche is die het woord email als zijnde ‘de beschermlaag van gesmolten glas aangebracht op voorwerpen van metaal of aardewerk om deze te beschermen, te isoleren of om deze te versieren’ gebruikt. Daarvoor zou ik willen voorstellen om émail of emaille te gebruiken.
kans op / risico van (ipv risico op!)
Iets irriteert mij en ergeren aan…..
hele fijne kerstdagen…
Ik nomineer het verwisselen van ‘verantwoording’ en ‘verantwoordelijkheid’
Geen spellingsfout, ook niet zwaar genoeg voor de top tien, maar wel voor een uitgebreid lexicon van tekstuele instinkers: wat ontgaat wie?
Je ziet vaak: de scheidsrechter ontging het incident.
Hij is een van de mensen die nog foutloos Nederlands schrijft (moet zijn: schrijven; nog maar weinig radio- en tv-journalisten doen dit goed).
Daarentegen: “Foutloos Nederlands schrijven is gemakkelijker als je denkt” is dan weer wél goed. :-)
Even terzijde / ietwat off-topic: is jullie taalvirtuozen al het nieuwe nationale stopwoordje opgevallen?
“Dus ja.”
Let er maar eens op.
Ik hoor hem al sinds december.
Tegenwoordig kom ik deze fout vaak tegen:
“Zullen we na huis gaan?” of “Ik kom wel na jou toe.”
Dat vind ik zó naar!
Nieuws van het posterfront: de eerste schetsen staan op papier! Het beperken tot een toptien blijkt de grootste uitdaging te zijn. Bereid je voor op een grote teleurstelling als je je ergert aan mensen die zich irriteren, sexueel getinte visuele cirkels en intervieuwende leeuwerikken. We (ik, Zodan en Jur’z Truly) hebben een paar keuzes moeten maken om het tot tien te beperken. Waarbij de onmogelijke doelstelling het voor zo veel mogelijk mensen zo aantrekkelijk mogelijk te maken telkens leidend was. En dat binnen de grenzen van onze proffessionele vermogens… Ai… Verwachtingen bijstellen maar en nog even geduld, okay / ok / oké?
Wij rekenen op een zo optimaal mogelijk resultaat!
Ik wil er toch nog even één kwijt waar ik me ontzettend aan erger, ook al komt ie misschien niet in de toptien. Nieuwschierig in plaats van nieuwsgierig!
Dat foutieve gebruik van de vrouwelijke aanwijzende/bezittelijke vorm bij allerlei zelfstandige naamwoorden die gewoon mannelijk of onzijdig zijn. Zojuist weer op te televisie: het kabinet zal meer moeite moeten doen om haar besluiten door te drukken. Erger ik me echt scheel aan: alsof men net ontdekt heeft dat er ook vrouwelijke woorden bestaan, en ja dan zijn ze dat opeens maar allemaal.
Continue wordt ook continu fout geschreven!
Straks hangt dat postertje bij menig taalpurist die zich in ieder geval niet meer in de 10 meest voorkomende lullige tekstuele instinkers wil trappen! Ik werd de laatste tijd nogal eens getracteerd op verkeerd woordgebruik en dacht: die moet ik eigenlijk verzamelen. Zoals in een Volkskrantverslag over de spits van PSV die impotent was!
Als tekstschrijver/tekstschrijver zijnde…
Geweldig idee!
‘Zo’n’ wordt door sommige mensen hardnekkig verkeerd gespeld als ‘zo een’ heb ik gemerkt, omdat ze vroeger een strenge juf hadden die het verbood.
Met veel interesse lees ik het artikel en al haar (of toch ‘zijn’) waardevolle reacties. In de hoop uit te komen bij een machtige link die de toegang zal verlenen tot het aanvragen van de felbegeerde poster… Helaas zijn we ogenschijnlijk nog niet toe aan de ontknoping…
Betekent dit dat ik nog wat zou kunnen toevoegen aan de lijst…? Wellicht niet voor de poster, maar wel voor de geboeide lezers van deze url…
Bij deze mijn bijdrage…
Wat is het geslacht van een woord? Bijvoorbeeld van ‘het artikel’. Vaak geeft onzetaal.nl uitsluitsel of Van Dale, maar lang niet van alle woorden wordt het geslacht aangeduid.
En dan waar ik me het meest aan erger; zinsconstructies met ‘tevens ook’, ‘al reeds’, etc. Tautologieën dus. Als je het mij vraagt wordt dit veelal gebruikt om interesse te wekken met ‘dure’ woorden waarvan de betekenis meestal niet bekend is bij de gebruiker. Maar daarentegen roept het verkeerde gebruik hiervan bij mij echter enkel desinteresse op…
En wat te denken van ‘me’ bijdrage? Ik lees het op Facebook, maar ook allerlei verslagen van studenten. Vreselijk, gaan MIJN nekharen van op staan.
In punt 2 van je waslijst: “… wil ik ook niet ***teveel*** invloed laten hebben …”. Oeps!
Ik erger me al tijden aan het gebruik van het woord helemaal. Alles is volgens inmiddels iedereen ‘helemaal leuk’ of ‘helemaal top!’. Het is vast niet helemaal fout maar wel om helemaal gek van te worden.
‘Na aanleiding van’ deze discussie een ergernis die me gisteren overkwam.
In een mailing ‘beweerd’ de afzender ‘in allerhande klussen gespecialiseerd te zijn’. Dat kan toch niet? Je bent toch óf goed in allerhande klussen, óf gespecialiseerd?
Dank voor het initiatief!
‘Op de resevebank heb ik nog ‘Groter als / groter dan / 2x zo groot als’ zitten, hoewel mensen die dat verkeerd zeggen waarschijnlijk al genoeg de oren gewassen worden.’
Jammer dat ik het pas lees nu de poster er al is. Ik hoor mensen die bang zijn deze fout te maken vaak uit veiligheidsoverweging zeggen: ‘2x zo groot dan’ en ‘even groot dan’.
Ik ga de poster verspreiden!
Mja, met zo’n minilettertjes op de poster ben je misschien technisch gezien wel in orde, maar als iemand in de reacties zegt dat er een Engelse versie van zou moeten bestaan, en iedereen denkt verder ook klaarblijkelijk dat je zelf met dit idee gekomen bent, dan zijn die minilettertjes hun doel voorbijgeschoten. :)
Nog een andere die regelmatig de revue passeert.
Hij wil / Hij wilt
Wordt ook veel in kranten en tijdschriften gemaakt!