mrt 02 2010

Interviewen – 45 voorbeeldvragen

Published by at 11:36 am under Tims teksttips

Een goed verstaander heeft aan een half woord genoeg. Genoeg om te begrijpen waar zijn gesprekspartner over praat. Maar of dat genoeg is om een brochuretekst op te baseren? Niet bepaald. Ervaren tekstschrijvers interviewen dan ook flink door. Op zoek naar het verhaal dat ergens in de hoofden van de geïnterviewden verstopt zit. Een basistekst die je eruit kunt trekken door kritisch te interviewen, zoals journalisten vaak doen. Naar voorbeeld van Rodin; met een beitel. “Het beeld zit al vervat in de steen, ik hoef alleen het overtollige steen eromheen te verwijderen.” Een uitstekende journalistieke werkwijze voor een onthullend artikel. Een rampzalige methode voor commerciële copywriters.
 
Om een ijzersterke, wervende brochuretekst te schrijven, moet je weten wat de achterliggende doelstellingen, voordelen en beperkingen van een product of dienst zijn. De interviewkandidaat moet – voor eigen bestwil – met de billen bloot. En dat doet hij alleen als hij je vertrouwt. Als hij begrijpt dat je ook de niet voor publicatie geschikte informatie nodig hebt. Puur voor de beeldvorming. Niet om te reproduceren in een tekst.
 
Verruil de beitel voor een bandrecorder
Stel de opdrachtgever gerust. Leg uit dat hij straks de eerste is die de ruwe versie onder ogen krijgt. Dat er daarna nog alles aan versleuteld mag worden. Sommige vragen wil je stellen in de hoop dat ze bruikbare kreten en zinsneden voor de tekst opleveren. Andere vragen stel je om erachter te komen wat de grenzen zijn. Zet vervolgens de bandrecorder aan. En ga in alle rust voor een goed gesprek.
 
Interviewdoelstelling
Wat prettig werkt, is dat je globaal al weet hoe de brochuretekst eruit komt te zien, zodat uitsluitend nog een paar woorden nodig zijn. Natuurlijk, de ene brochuretekst is de andere niet. Toch weet je op voorhand al dat er een paar regels komen over de voordelen voor de lezer. De verschillen van het product met andere producten. Wat is de achterliggende visie. Bedenk vooraf een stel zinnetjes naar dit model, en vraag vervolgens simpelweg naar het antwoord:
 
“Uiteraard is <product/dienst/concept> geknipt voor A, B en C.”
“Nieuw is dat <product/dienst/concept> nu ook onderscheidend is in D, E en F.”
“Want wat wij belangrijk vinden, is G.”
“Een perfecte H voor uw I.”
 
Gestructureerd interviewen
Hieronder vind je een lijstje met voorbeeldinterviewvragen. Een totaal niet gestructureerde bonte verzameling, die je nog helemaal moet toeschrijven op het interview dat je morgen hebt. Het is de kunst om de vragen vóór ieder interview zo te herfomuleren, uit te breiden en dusdanig in volgorde aan te passen, dat je de opdrachtgever niet de stuipen op het lijf jaagt. Hou er bovendien rekening mee dat gesprekken nog wel eens een andere wending nemen. Zorg daarom dat je de vragen uit je hoofd kent, zodat je daar makkelijk op inspringt.
 
Nog iets waar je op kunt anticiperen is de stilte die valt als je de eerste keer vraagt: “Hoe zou u deze dienst in één zin omschrijven.” Aangezien je deze zin straks wel prominent op papier wilt hebben, kun je de vraag na een uur interviewen best herhalen. Grote kans dat de gesprekspartner inmiddels vol in zijn verhaal zit en zowaar met een perfect bruikbare regel tekst antwoordt. Een mooi resultaat van het gedegen voorbereiden en slim afnemen van het interview.
 
Succes!
T
 
Voorbeeldvragen interview
 
1.     Bedrijfs- of productnaam,  waarom is destijds voor die naam gekozen?
2.     Hoe kunnen we het bedrijf straks het best omschrijven? Als een organisatie die…
3.     Wat is de gebruikelijke invalshoek tot nu toe bij de presentatie (verkoop / marketing) van het bedrijf (/diensten) in kennismakingsgesprekken?
4.     Wat zijn de belangrijkste USP’s om jullie in te schakelen?
5.     Waar leg je nog meer graag de nadruk op? Waar leg je liever niet de nadruk op?
6.     Als je nu niet zozeer het product moet verkopen, maar de droom (niet het fitnessapparaat, maar de vrienden en het gewonnen zelfvertrouwen) hoe zou je dat omschrijven?
7.     Hoe zou het onderschrift dat nu ‘xxxx’ is, nog meer kunnen luiden?
8.     Kun je eigenlijk stellen dat ‘xxxx’ een dochter van ‘yyyy’? is / ‘opvolger’, ‘erfgenaam’. Of ligt die relatie heel anders?
9.     Heeft het bedrijf aandeelhouders?
10.    Kun je de missie / visie / en het doel omschrijven?
11.    Wat was de eerste noemenswaardige opdracht / klant / klus / of uitdaging voor jullie?
12.    Kun je de verschillende kernactiviteiten van het bedrijf individueel benoemen?
13.    Wie zijn de belangrijkste doelgroepen per kernactiviteit? Bedrijven (welke omvang/branche?, wie spreek je daar vooral?,  Spreken die Engels/Nederlands? / meer?)
14.    Wie wil je met de website of brochure vooral aanspreken? Iedereen komt op dezelfde pagina: welke van de doelgroepen is het grootst? Welke het belangrijkst?
15.    Waar verdien je nu het meest op? Wat zijn ideale klanten/projecten? Waar zou je er nog meer van willen hebben?
16.    Heb je ook dingen die erbij horen, maar die je liever niet doet?
17.    Waar ligt de kracht of de voorkeur van het bedrijf als je moet kiezen tussen A of B? Tussen X of Y?
18.    Waarin onderscheidt het bedrijf zich van haar concurrenten? Is er sprake van concurrentie in jullie specialisatie? Op welk niveau speelt zich dat dan af?  
19.    Wat is nu echt kenmerkend / karakteristiek voor het bedrijf?
20.    Zijn jullie innovatief / origineel / etc.? Waarin uit dat zich? (projecten, maar ook in dienstverlening bijvoorbeeld?)
21.    Waar is het bedrijf niet goed in?
22.    Hoe zou een klant van jullie het bedrijf aan een ander omschrijven? (identiteit / imago)
23.    Hoe zou je graag omschreven willen worden door klanten?
24.    Wat zou je ze het liefst vertellen?
25.    Waar vraagt de markt op dit moment veel om? Wat zijn in jullie tak van sport de buzzwoorden?
26.    Welk jargon staat je tegen? (schaalbaarheid, kosteneffectiviteit, oplossingen)
27.    Maak de zin af: jullie zijn pas echt tevreden als…?
28.    Wat voor type projecten hoop je over vijf jaar te hebben/doen?
29.    Wil je de omvang van het bedrijf in aantallen medewerkers wel/niet benadrukken?
30.    Hoeveel mensen hoop je over vijf jaar in dienst te hebben?
31.    Stel dat je plotseling meer mensen nodig hebt wegens een bepaalde ontwikkeling: wat voor type mensen zoek je dan?
32.    Is het bedrijf aangesloten bij een branchevereniging? Waarom niet/wel? Wat is de meerwaarde?
33.    Welke stempels/certificeringen wil je genoemd hebben?
34.    Wil je samenwerkende bedrijven/partijen (evt. mede-investeerders e.d.) vermelden? Zo ja hoe?
35.    Op welke concullega/concurrent zou je stiekem wel een beetje willen lijken? Wat doen zij goed? Hoe presenteren zij zich?
36.    Wat is het slechtste xxxx-bedrijf dat je kent? Waarom?
37.    Hoe uniek zijn jullie wat dat betreft?
38.    Hoe wil het bedrijf vooral niet bekend staan, hoe nog meer niet?
39.    Vijf bijvoeglijke naamwoorden die bij het bedrijf passen (betrokken, creatief, goed, daadkrachtig, snel, continuïteit etc)?
40.    Het bedrijf in één zin?
41.    Wat moet zeker nog genoemd worden, dat we nog niet besproken hebben?
42.    Wat kunnen we beter niet zeggen, welke woorden kreten onderwerpen liggen gevoelig?
43.    Hoe goed of slecht vind je de huidige tekst qua insteek / stijl / woordkeuze?
44.    De teksten worden per pagina bij voorkeur kort: wat moet er zéker instaan? Of: minimaal welke informatie?
45.    Wat moet bijblijven na het lezen? Hoe moeten ze aan jullie terugdenken ‘o ja dat zijn die jongens die…’
46.    Etc…

NB Tip: Schrijf bij iedere vraag vooraf de antwoorden die je verwacht of hoopt te horen, zelf alvast uit (waar mogelijk). Zodat je – uitsluitend als dat nodig is – tijdens het interviewen kunt helpen ter verduidelijking van de vraag, of om wat aan te kunnen bieden ter inspiratie.

16 responses so far

16 Responses to “Interviewen – 45 voorbeeldvragen”

  1. Jeroen Wapenaaron 02 mrt 2010 at 12:58 pm

    Uitstekende informatieve blog Tim. Inderdaad is het, behalve de juiste vragen stellen, cruciaal om al vooraf op te schrijven welke antwoorden je wilt horen. Het kan immers heel goed zijn dat je klant eigenlijk helemaal niet goed weet hoe en wat hij/zij wil.

    Daarom maak ook ik vooraf altijd per vraag lijstjes met mogelijkheden. Denk aan een stuk of 15 steekwoorden, voorbeelden van wat ik denk dat de klant meer te bieden heeft dan de concurrent, enzovoort. Vaak moet dat ook wel: laatst schreef ik een brochure over een vervoerder in de Rotterdamse haven, die vrijwel precies hetzelfde doet als de buurman, maar dan met oudere schepen, minder personeel, minder groot totaalpakket enzovoort. Dus heb ik van tevoren al een uitputtende lijst gemaakt van manieren om toch een hoge kwaliteit uit te stralen.

    Dat verschilt trouwens niet zo gek veel van hoe ik mijn journalistieke werk doe: als ik bijvoorbeeld een begeleider van een zorginstelling interview over verstandelijk gehandicapten met een kinderwens, maak ik ook vooraf lijstjes die voortborduren op vragen. Bijvoorbeeld bij de vraag hoe belangrijk het is dat je gehandicapten niet moet dwingen. (Is dat ethisch niet verantwoord? Werkt dat niet omdat ze er dan een nog grotere puinhoop van maken, en is dat dan een puinhoop van hun eigen leven of gaat het dan ook in de opvoeding mis? En zijn er situaties waarin je toch moet dwingen? Situaties zoals…etc.)

    Ik denk dan ook dat je, als je journalistieke ervaring hebt, dat prima kunt gebruiken bij copywriting. Zeker bij interviewen. Maar inderdaad: je moet wel opletten dat je andere vragen stelt en met een ander doel bezig bent.

  2. Marieke van der Veldenon 02 mrt 2010 at 5:52 pm

    Bijtel?! Beitel!

    (En ik dacht altijd dat het Michelangelo was, die dat zei.)

  3. Tekstschrijver Timon 02 mrt 2010 at 7:07 pm

    Wow, wat een lelijke fout… Ik heb dezelfde blindheid met stijger en steiger en stijl en steil. Dank voor de tip!!

  4. Marieke van der Veldenon 02 mrt 2010 at 7:23 pm

    Ik heb het met weids en wijds. ;-)

  5. Hans Smiton 03 mrt 2010 at 9:54 am

    Bijna allemaal open vragen. Bieden de geinterviewde alle kansen om te ontsnappen in vaagheden en politiek correcte antwoorden. Gaat niet werken….

  6. Tekstschrijver Timon 03 mrt 2010 at 5:15 pm

    He Hans,

    Hier een gesloten vraag, waarvan het me zou verbazen als hij werkt: heb je het verhaaltje boven de vragen gelezen?

    (Gaat over voorkomen dat geïnterviewden zouden willen ontsnappen en het creëren van een sfeer waarbinnen politiek correcte antwoorden niet nodig zijn.)

    Het vuur aan de schenen leggen, kun je inderdaad beter met gesloten vragen. Daar weet jij, gezien de cursus die je op jouw site aanbiedt, duidelijk meer van.

  7. Cursus schrijven | Tekstschrijver Timon 18 jun 2010 at 9:59 am

    […] We schrijven! […]

  8. Rico den Burgeron 27 aug 2010 at 8:55 am

    Hallo Tim,

    Vanmiddag moet ik de directie van opdrachtgever interviewen om een bedrijfsprofiel te schrijven. Een snelle google-zoekactie om laatste tips te zoeken doet me bij jou uitkomen. Dank, ik vind dit een erg sterk artikel!

  9. Katleen Van Landschooton 09 mrt 2011 at 5:10 pm

    Ik ben het met Hans Smit eens: dit zijn open vragen die niet werken voor een copywriter. Vragen naar een USP is sommige opdrachtgevers meteen al met een mond vol tanden te zitten. Bovendien: niet elk product of dienst is onderscheidend en dat hoeft zelfs niet.

    Mijn belangrijkste bezwaar is dat alle vragen zullen leiden tot een zendergerichte tekst. Dat is fout. Vertrek vanuit de ontvanger. Vraag wie het doelpubliek is en ga daar gedetailleerd op in. Bijvoorbeeld: ‘gezinnen met kinderen’ is te vaag. Hoeveel kinderen? Welke regio? Welke sociale klasse?
    Voor welk probleem van de doelgroep is dit product of dienst een oplossing? Welke voordelen zijn er? Waarom zou ik mij dat aanschaffen?
    Dat zijn de goede vragen die een copywriter zich stelt.

    En voor veel opdrachtgevers is een bandrecorder een bezwaar. Het ‘je krijgt de tekst eerst nog te zien’ is wel heel lullig: tuurlijk dat hij de tekst eerst nog mag zien. Hij is verdorie de opdrachtgever!

  10. Tekstschrijver Timon 09 mrt 2011 at 6:19 pm

    He Katleen, feedback is altijd welkom. Vooral als het opbouwende feedback is. Je onderbouwing van je stelling “dit zijn open vragen die niet werken voor een copywriter” vind ik alleen niet heel sterk.

    “Vragen naar een USP is sommige opdrachtgevers meteen al met een mond vol tanden te zitten.”

    Huh?

    Maar goed.

    Heb je de vragen (“die de copywriter zich (?) dient te stellen”, zoals je stelt) wel gelezen voordat je de comment plaatste?

    Nummer 13, 14, 15 en 22 t/m 25 bijvoorbeeld over je voorbeeld: “Vraag wie het doelpubliek is en ga daar gedetailleerd op in.”

    <- Jouw voorbeeldvragen zijn grappig genoeg juist allemaal 'open vragen', wist je dat?

    En 3, 4, 5, 18, 19, 20, 33, 34 en 37 over "Welke voordelen zijn er? Waarom zou ik mij (?) dat aanschaffen?"

    <- Onder ons, zijn dat niet USP-vragen die leiden tot monden vol tanden?

    In tegenstelling tot jouw ervaring, maakt bij mij overigens niemand ooit bezwaar tegen een geluidsopname. En ik merk dat geïnterviewden een stuk openhartiger spreken als je ze verzekert dat zij het concept te lezen krijgen voordat iemand anders (een medebestuurder / partner / leidinggevende / communicatiedame / andere derde) het onder ogen krijgt.

    Misschien dat onze klantenkring niet enorm overlapt?

    Nou ja, als gezegd, feedback is altijd welkom.

    Dank voor je collegiale bijdrage & veel succes met het stellen van gesloten vragen!

  11. Barbaraon 07 apr 2011 at 10:20 am

    Dank je wel voor deze uitstekende uitleg! Ik maak er meteen een checklist van voor mezelf, zodat ik me tijdens zo’n gesprek niet zo makkelijk meer laat afleiden door te veel op de inhoud te letten.

  12. Wishing Jewelon 26 okt 2011 at 11:49 am

    #Tim, een goede handleiding. Als het even kan verdiep ik me eerst in het bedrijf en de persoon die ik interview. Dat geeft direct al een beeld, vooral handig als je voor het eerst bij het bedrijf komt. Ik maak een lijst met vragen als hulpmiddel, maar gebruik dit maar sporadisch. Vaak hebben de gesprekspartners het gevoel dat ze ondervraagd worden en weinig eigen inbreng kunnen geven. De mogelijke antwoorden komen vanzelf tijdens het gesprek. De alternatieve vragen voor een vraag die niet begrepen wordt ook. En als dit even stokt, geen probleem; ook wij mogen soms zoekende zijn. Dat versterkt het gevoel van gelijkwaardig gesprekspartners.

  13. lotte & frederiqueon 04 nov 2011 at 3:46 pm

    heel handig dit..
    moesten vragen nog hebben voor een interview wat we voor school moesten doen maar wisten geen vragen.
    Dus heel handig dat dit er is.

  14. arjen steenon 03 jan 2012 at 5:20 pm

    Goed stuk, en tevens bruikbaar.

    Open vragen bevorderen de dialoog, wat nodig is om vereiste informatie te vergaren. Gesloten vragen worden vaak ervaren als een kruisverhoor, iets wat tot weerstand bij de opdrachtgever kan lijden. Als je iets wilt verkopen kan je gesloten vragen stellen maar als je informatie wilt vergaren dien je open vragen te stellen, anders bepaal je vooraf al de richting van het uiteindelijke resultaat.

  15. Paulaon 05 mei 2013 at 8:35 pm

    Hele goede blog en tips. Ook ik had na een snelle zoekactie via Google deze blog gevonden.

    Ik studeer aan de NHTV in Breda en heb binnenkort verschillende interviews waar jouw vragen me erg bij hebben geholpen. Vooral de vragen die het verschil in identiteit en imago van het bedrijf aanduiden vind ik erg goed geformuleerd.

    Ik weet dat het voorbeeldvragen zijn, maar ik heb misschien tock nog wat kleine toevoegingen:
    – De normen en waarden van het bedrijf
    – De kansen en bedreigingen van het bedrijf
    – Er staat een vraag tussen over het doel van het bedrijf. Maar er kan doorgevraagd worden over de korte termijn doelen en de lange termijn doelen.
    – Wat doet het bedrijf aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen of aan duurzame projecten
    – Op welke trends en ontwikkelingen binnen de branche/sector/organisatie speelt het bedrijf in
    – Wat doet het bedrijf aan beleving voor de klant
    – Is het bedrijf gevoelig voor seizoensinvloeden
    – Is het bedrijf afhankelijk van subsidies

    Misschien heb je er wat aan. Mij heb je in ieder geval geholpen, Thanks!

  16. blub de blubbige blubvison 26 mrt 2017 at 6:45 pm

    Bluberdie blub blub blub deze interview vragen zijn chill en handig!
    Dit hielp mij erg bij mijn stage dagg! Thankss

Trackback URI | Comments RSS

Reageer!