‘Verkleuteren’ is – verrassend – niet het tegenovergestelde van ‘vergrijzen’. ‘Verkleuteren’ betekent zo ongeveer hetzelfde als ‘vereenvoudigen’, maar geeft er een negatieve lading aan. Verkleutering van de taal leidt tot de zogenaamde Jip-en-Janneke-taal en dat valt niet bij iedereen in de smaak.

Begin 2007, bijvoorbeeld, ageerde genootschap Onze Taal tegen “het verkleuteren van de troonrede”. Het taalgebruik dat de premier de koningin liet hanteren, was een aantal taalkundigen een doorn in het oog. Waarom de taalkundigen de voorkeur geven aan het woord ‘verkleuteren’ boven ‘infantiliseren’ is me een raadsel mysterie.

Het woord ‘fitna’, een term uit de koran, is algemeen bekend geraakt dankzij politicus Geert Wilders. Hij koos het woord als titel van zijn anti-islamfilm. De film zelf is gemakzuchtig broddelwerk, maar veroorzaakte in de aanloop naar de release dermate veel commotie, dat het woord ‘fitna’ veel bekendheid kreeg.

‘Fitna’ betekent letterlijk ‘beproeving’. De grootste beproeving is om de film van Wilders tot einde einde toe uit te kijken.

Ik ben een liefhebber van de etymologie; de wetenschap die de oorsprong en geschiedenis van woorden bestudeert. Dat levert vaak interessante of grappige verklaringen op. Maar waar komt het woord “etymologie” zelf vandaan? Het is een samenstelling van het Griekse “étymos” – “ware betekenis van een woord” – en  “logos”, oftewel “wetenschap” of “woordenleer”.

Zo, nu alleen nog uitzoeken wat het synoniem voor het woord “synoniem” is (en de definitie van “definitie”) en waarom homoniem geen homoniem is. En waarom je “moordnilap’ krijgt als je ‘palindroom’ omdraait.

Nopen betekent ‘noodzaken toe’. De situatie noopt tot ingrijpen. Dit stukje noopt ertoe verder te lezen. Ik vind het een mooi woord, dat je helaas veel te weinig hoort. En dan wordt het nog vaak foutief gebruikt ook!

Iets noopt ‘tot’ een bepaalde consequentie of ‘ertoe’, maar niets noopt ‘om’, zoals regelmatig te lezen valt. Zo schreef het FD (Financiële dagblad) onlangs: “Dat kan Eriks nopen om zijn overnameactiviteiten te verleggen naar kleinere bedrijven in andere landen.”

Hulde voor het FD  voor het gebruik van het Woord van de Week, maar ook het dringende advies om de volgende stelregel ter harte te nemen: “geniet, maar noop niet om.”

In het gratis treinblaadje Metro las ik vanochtend een artikel over mogelijk nieuw bewijs omtrent de moord op J.F. Kennedy. “Volgens experts is de bewijslast echter vals”, schrijft razende reporter Ruben Eg. Beste Ruben, volgens mij (expert) is jouw gebruik van het woord ‘bewijslast’ vals.

 

‘Bewijslast’ betekent namelijk de verplichting om bepaald bewijs te leveren. In Nederland en tal van andere fijne landen ben je onschuldig tot het tegendeel is bewezen. De bewijslast ligt dus bij de beschuldigende partij. In dit geval beschuldig ik iemand van foutief taalgebruik. De bewijslast ligt dus bij mij. Het bewijs is onder meer hier te vinden.

 

In het artikel over de moord op JFK moet gewoon staan dat ‘het bewijs’ vals is. Dat klinkt misschien iets minder chic en ronkt wellicht wat minder, maar is tenminste correct. Verwarrend genoeg is bewijs wel vaak belastend overigens, niet te verwarren met laster. Lastig he?

 

Daarom speciaal voor Ruben, zijn collega’s bij Metro en alle andere lezertjes is het Woord van de Week: bewijslast!

De handel in kaviaar heeft het zwaar. De onbevruchte steureitjes zijn namelijk zeldzaam aan het worden. Maar daar waar de steur het laat afweten, brengt de lompvis verlossing. Volgens het etiket op het potje in ieder geval. Lompvis! Ben je mooi klaar mee. Als vis. 
 
Nee, dan snotolf. Want zo heet de lompvis namelijk echt. Deze trotse zoutwatervis komt voor in de Noordelijke IJszee, de Atlantische Oceaan en de noordelijke Stille Oceaan. ‘Snotolf’ staat kennelijk niet goed op het etiket en daarom besloot een doorgewinterde kuitverkoper de vis om te dopen in ‘lompvis’. Maar lomp is de snotolf allerminst, onooglijk wel. Dat is goed voor de kaviaar. Geen haar op het hoofd van een andere vis die Continue Reading »

Het woord van deze week is zonder twijfel ‘gezwogen’, de Arubaanse, semi-criminele variant van ‘gezwegen’. Joran van der Sloot gebruikte het woord in de roemruchte uitzending van Peter R. de Vries. Speciaal voor Joran, iedereen op Aruba en alle 7 miljoen Nederlanders die naar de uitzending keken, schep ik graag duidelijkheid:

Liegen – gelogen
Bedriegen – bedrogen
Bedreigen – bedreigd
Krijgen – gekregen
Zwijgen – gezwegen