aug 12 2008
Concept matigheid
Voor nagenoeg ieder type tekstje komt een kapstok, concept(je) of rode draad doorgaans goed van pas. Het helpt om:
Â
de inhoud van je boodschap in een bepaald daglicht te zetten;
eens fijn wat minder veelvoorkomende bijvoeglijke naamwoorden in lijn met het concept te gebruiken;
in tekst soms puntjes op te lossen waar de inhoudelijkheid er even bij inschiet;
iets aan de hand van een analogie te verhelderen;
het tekstje iets memorabeler te maken;
jezelf bij de les te houden en/of te inspireren;
de opdrachtgever tevreden te stellen (“dat had ik nooit kunnen bedenkenâ€);
het verhaal rond te breien.
Â
Een voorbeeld? Voor een externe nieuwsbrief schrijf je een stuk over een introductieprogramma voor de nieuw aangekochte voetballers. Voortaan moeten zij zelf op zoek naar de essentie van hun clubje, in plaats van een middagje droge uitleg voorgeschoteld te krijgen. De visie erachter? Hoe we het deden was te saai. Aangezien dat nu niet de meest spannende visie is, en je opdrachtgever jou betaalt om goed voor de dag te komen, kun je daar als schrijver makkelijk iets stoerders van maken.Â
Â
Dat ga je dus doen
De visie wordt: geen woorden (de saaie uitleg van voorheen), maar daden (zelf op ontdekkingstocht). Maar de club kan ieder tekstje wel zo insteken. Dus: Over kletsen? Ondergaan! Of…
Â
Je zoekt, wikt en weegt, totdat je een conceptmatig verantwoord kapstokje hebt. De opdrachtgever wil iets uitleggen aan zijn nieuwe sterspelers, en heeft een nieuwe methode. Een betere. Hij vertelt voortaan niet hoe de boerenkool hier smaakt, hij laat het proeven! Dat is misschien wel een lekkere kapstok. De titel moet je nog even bedenken, maar met het uitgangspunt proeven kun je wel iets. De sfeer proeven. De introductie moet tenslotte geen zware kost zijn. En voortaan is hij goed te behappen. Op het kennismakingsmenu staan slechts drie luchtige onderdelen. De stof is niet meer droog. Sterker nog: de nieuwe stijl van kennismaken smaakt de nieuwbakken toppers naar meer. Etc.Â
Â
Nog een paar kreten en uitdrukkingen bedenken en je krijgt verschrikkelijk veel trek om de tekst in 10 minuten te serveren. Je hebt er zin in! En – dat staat vast: voor de lezer wordt het smullen!Â
Â
T
Â
PS De titel van het stukje wordt dus iets met ‘er zin in hebben’ of iets met ‘voorafje’, of ‘amuse-gueule’ (maar voor het voetbalclubje schiet die laatste optie waarschijnlijk zijn doel voorbij).
Â
PS2 Overdaad schaadt. Drie gangen (drie keer een redelijk expliciete verwijzing naar je concept) is voor een beetje lezer ruimschoots voldoende. Vier tot zes gangen opdienen vereist meesterlijk schrijverschap. Blijven opscheppen over je woordenschat in de teksten, gepeperd gaan factureren en je riskeert dat de ontvanger met een kater achterblijft. Dat hij het niet meer slikt. Dat het de deur voor hem dicht toet. Dat je woordenstroom gaat rieken naar verbale diarree. Het de strot uitkomt… OK, je hebt het globale idee – zeg even, concept – nu wel, toch? ;-)
[…] Net zo goed als een sterke titel bijdraagt aan de lof die je oogst met een schrijfwerkje, is de laatste zin ervan van wezenlijk belang voor succes. Ik noem het het Domino’s principe. Deze pizzaketen heeft namelijk ooit eens bedacht dat het laatste hapje van een pizza altijd een stukje rand is, en maakt daarom pizza’s met een lekker zachte, krokante rand (versus een harde en droge). Zo eindigt de ‘beleving’ (yuk…) altijd met een prettige laatste hap. Menig tekstschrijver kan hier een voorbeeld aan nemen. We schrijven tenslotte geen poëzie, noch romans: we worden betaald om de lezer op zijn wenken te bedienen.  Maak het lezers gemakkelijk. Met korte zinnen. Een logische opbouw. Duidelijk samenhangende verbindingen. Een helder concept. En met een laatste zin die hem niet in het ongewisse laat. Is het artikel of de boodschap klaar? Laat dat dan blijken in de laatste zin. Moet hij iets doen? Zet dát dan in die zin. Moet de conclusie nog eens aangehaald worden? Gewoon doen. Doe onder geen beding een beroep op tijd, of denkvermogen, van de doelgroep als dat niet de doelstelling is. Hoe? Dat zal ik – als dat op prijs gesteld wordt – komende periode behandelen. De essentie komt in alle gevallen neer op wat de alleszins verdorven Salieri ooit aan Mozart adviseerde:  Mozart: [of his great opera, “Figaro”] Nine performances! Nine, that’s all it’s had! And withdrawn! Salieri: I know, I know, it’s outrageous. Still, if the public doesn’t like one’s work, one has to accept the fact gracefully. Mozart: But what is it that they don’t like? Salieri: I can speak for the emperor. You make too many demands on the royal ear. The poor man can’t concentrate for more than an hour… you gave him four. Mozart: What did you think of it yourself? Did you like it at all? Salieri: I thought it was marvelous. Mozart: Of course! It’s the best opera yet written, I know it… Why didn’t they come? Salieri: I think you overestimate our dear Viennese, my friend. You know you didn’t even give them a good bang at the end of songs, to let them know when to clap? Mozart: I know, I know, maybe you should give me some lessons in that…  Hulde! […]
Je moet het natuurlijk niet te veel voorkoken, dan krijg je een tekst waar kraak noch smaak aanzit op je bord.
En voor je kiezen ook.
Mmm, volgens mij krijg ik binnenkort een tekstje in mijn mailbox over eten…
;-) Kunnen ook nog voor een keiharde ontgroening gaan natuurlijk. Iets met spitsroeden loepen. In het diepe gegooid worden. Dubieuze rites ondergaan. Jongste bedienden proeven afnemen.
[…] Nu tien gratis tips om moeiteloos krachtige titels te schrijven; verplichte kost voor iedere tekstschrijver (in de dop)!Meer over titels: Actuele tijdloze titelsEn zelfs nog een: Spoedcursus koppensnellenHandleiding hoe schrijf ik een artikel voor de nieuwsbrief?Insteek voor een artikel / hoe bedenk je een conceptje: Concept matigheid Name-letter effect: Taalweetje van de dagSpannende titels, slogans, productnamen en andere tekstuele vondsten: Gij zult vindenZeven geheimen om meer publiciteit te krijgen, inclusief de acht grootste publicitaire valkuilenTaaladviesdienst: Eerste Hulp Bij OnzekerheidTip om de eindredacteur en/of opdrachtgever te vriend te houden: Teksten: dresseren of verbrassen? Writer’s Block: Writer’s block bestaat nietSpiekbriefje werkwoorden Artikel rondbreien: Het Domino’s principe Schrijven voor internet: SEO copywriting; Niet lullen, maar poetzen?Schrijven is schrappen: Ja, nee, maar… Meer creatief schrijfcursusmateriaal?De komende weken (maanden, jaren?) zal ik deze pagina nog regelmatig bijwerken. ‘Hoe bedenk je een goede openingszin’, staat bijvoorbeeld nog op mijn lijstje van cursusonderwerpen. […]
[…] Onlangs probeerde ik iemand de meerwaarde van een communicatieplan uit te leggen. […]