mrt 31 2008
Waarom ‘T KoFSCHiP?
Werkwoordsspelling is een berucht struikelblok voor scholieren. En, laten we eerlijk zijn, ook veel oud-scholieren vragen zich regelmatig af: eindigt dit woord nou op een ‘d’ of een ‘t’? Een bekend ezelsbruggetje is ’T KoFSCHiP, een woord dat de medeklinkers bevat die in de verleden en voltooide tijd een ‘t’ krijgen. Wat bijna niemand weet, is waarom er eigenlijk verschil is tussen werkwoorden op ‘d’ en werkwoorden op ‘t’. En waarom nou juist de letters uit ’T KoFSCHiP een ‘t’ krijgen.
Het verschil zit in stemhebbende en stemloze klanken. Bij het uitspreken van stemhebbende klanken, trillen de stembanden mee. Let maar eens goed op het verschil tussen een S-klank en een Z-klank. De ‘s’ is stemloos, de ‘z’ is stemhebbend. Andere voorbeelden: de ‘f’ is stemloos, de ‘v’ is stemhebbend, de ‘ch’ is stemloos, de ‘g’ is stemhebbend. De klankverschillen zijn niet altijd goed te horen. Een handig ezelsbruggetje is (jawel!) ’T KoFSCHiP. De medeklinkers hieruit zijn allemaal stemloos. Dat geldt dus ook voor de ‘t’. De ‘d’ daarentegen is stemhebbend.
Klanken die na elkaar komen, passen zich aan elkaar aan. Daarom volgt na een stemloze medeklinker een stemloze uitgang en na een stemhebbende een stemhebbende. We schrijven dus “verwacht” en “gezegd”.
Ik ben toch meer voor ‘T FoKSCHaaP…
Heel goed, dat kan ook. Overigens spreekt men tegenwoordig liever van ‘t ex-kofschip (of voor jou: ‘t ex-fokschaap), om ook woorden met een x te noemen (faxen – faxte, gefaxt)
‘gezegt’ gaat wel krap 700.000 keer fout, maar daar staat tegenover dat ‘gezegd’ weer ruim 7.000.000 keer goed gaat.
Je draait de f en v om!
Ja, de V is stemhebbend en de F niet. Omdraaien die hap.
Taalpurist, dank. De fout is herstelt :-)
XTC-KOFFIESHOP
bij XTC-KOFFIESHOP zijn de c en de h gesplitst, terwijl het toch echt om die combinatie draait als ik me niet vergis.
het schijnt dat er eigenlijk maar 10 werkwoorden zouden zijn die hiermee te maken hebben. Weet iemand welke precies?
Ik gebruik in plaats van ‘t kofschip altijd de schurftkip. Werkt net zo goed. ;-)
Wat ik altijd doe is ‘lopen’, maken’ of ‘helpen’ invullen i.p.v. de werkwoordsvorm en je hoort of er een t achter de stam moet of niet. Als het ‘ge….’ wordt is het dus een voltooid deelwoorde. Dan langer maken en je hoort de ‘d’ of de ‘t’.